Còn thấy đời loạn khổ, nên mong đi trị loạn diệt khổ là tự mình hãy còn loạn khổ, thì làm thế nào trị loạn diệt khổ cho đặng. Đã vậy còn trở lại trách móc kẻ không đi phổ độ cứu khổ cho quần sinh như mình kia, là ích kỷ, mê muội, nghĩ cũng đáng thương.
Phải chăng chỉ có kẻ tự kiêu mới thấy người là kiêu thái. Kẻ thực thường tưởng ai cũng thực, người gian thường tưởng ai cũng gian. Thực vậy kẻ kiêu thái là kẻ không chịu ai trên mình, nên thường hay nghi cho kẻ khác muốn lấn mình. Bất kỳ ai làm gì, nói gì, họ cũng nghi là muốn phạm đến danh giá họ, như anh mất búa trong bài ngụ ngôn của Huệ Tử. Bởi họ không muốn thấy ai hơn họ, nên họ thích kẻ khiêm tốn nhu mì, thường lại ưa tán dương cái đức tánh ấy. Kẻ ưa người khiêm tốn ghét kẻ kiêu xấc, phải chăng kẻ ấy là người kiêu xấc hơn ai? Ôi! Mình còn là người mù mong mỏi lo đi trị bịnh cho người mù… Nhân loại ngày nay hãy còn rất đông những con người vô tâm như thế.
Còn thấy đời là khổ, là tự mình còn khổ…
Còn thấy đời là bất toàn, là tự mình còn bất toàn…
Cũng một việc xảy ra, mà nay thấy khổ mai thấy không. Đó là tại sự phán đoán của mình.
Cũng một việc xảy ra, mà nay thấy dở mai thấy hay, tại đâu? Cũng là tại sự phán đoán của mình cả.
Cổ nhân có câu: “Tạo vật không khác nào một cái gương soi: cái mặt lừa mà ngắm vào, thì đừng trông trong đấy hiện ra cái hình của người tiên nữ”. Thế thì lo cho mình đừng có cái mặt lừa, hay lo cho cái gương đừng phản hiện cái mặt lừa. Lo cho đời là chánh đáng hay lo cho mình là chánh đáng.
Kẻ còn thấy sự đời rời rạc, còn phân biệt phải, quấy, tốt, xấu, sang, hèn là kẻ còn sống trong cảnh “bị phá”, chưa đạt đến cái “Sống Một”… Phải biết xem trùm vạn vật, lấy toàn thể sự vật mà xem, mới trông thấy đặng cái đẹp của Vũ Trụ vạn vật.
Trong một bức tranh, nếu lấy riêng ra từng nét mực mà luận, thì có nét thanh, có nét thô, có mầu tươi, có mầu sậm… Rồi thì mỗi người lại tùy theo sở thích mà định phân tốt xấu, dở hay, bấy giờ mới có nảy sanh ra sự tranh giành hơn kém. Kẻ cho mầu xanh là đẹp, người cho mầu đỏ là xinh, rồi ẩu đả nhau, giết hại nhau… ai cũng muốn giữ phần phải cho mình, ai cũng muốn tự giữ lấy độc quyền chân lý.
Trái lại, nếu ta đứng xa mà xem trùm, ta bấy giờ không còn thấy nét nào thô, nét nào tinh, mầu nào xấu, mầu nào tốt nữa cả, mà cả thảy sự tinh thô, xấu tốt đều công cộng làm thành một bức tranh tuyệt mỹ… “Nhìn xem muôn vật, hãy đứng chỗ cho thực cao, cho thực xa, đặng xem trùm lấy… Ta sẽ thấy thảy thảy như hòa làm một cùng nhau, đừng cho còn thấy chỗ rời rạc, vụn vặt… Bấy giờ ta mới thấy đặng cái khéo, cái hay của tạo hóa”.
⋆ Thu Giang Nguyễn Duy Cần
(trích Thanh dạ văn chung)
⋆⋆⋆ Nối một cây cầu về phía ánh sáng ⋆⋆⋆
#noimotcaycau #ThuGiangNguyenDuyCan
nối-một-cây-cầu 